Tik Tedavisi: Tik, daha çok çocuklukta ortaya çıkan, tekrar edici, belli bir amacı olmayan, istem dışı tetiklenebilen ve baskılanabilen göz kırpma, boğaz temizleme, burnunu çekme gibi değişik hareket ve seslerden oluşan davranışlara verilen addır.
Tikler çoğu zaman ciddiye alınması gereken, sosyal yaşamı ciddi şekilde olumsuz etkileyebilen rahatsızlıklardır ve çoğu zaman çözümü için bir uzmana başvurmak gerekecektir.
Tik Bozukluğu; Göz kırpma, baş sallama, omuz silkme gibi basit hareketler olabildiği gibi birçok istemsiz hareketin aynı anda ortaya çıktığı karmaşık durumlar olarak da görülebilmektedir.
Tik Bozukluğunun Nedenleri Neler Olabilir?
En basit şekli ile tetiklenebilen ve baskılanabilen istemsiz ve tekrarlanan ses ve hareketler olarak tanımlayabileceğimiz ve altında ciddi psikolojik problemler yatabilen tik bozuklukları bir çok fizyolojik ve psiko-sosyal faktörden kaynaklanabilmektedir, bunlardan bir kısmı aşağıdaki gibidir:
- Genetik ve sosyal faktörler
- Aşırı stres ve kaygı
- Ailelerinin aşırı kontrolcü, baskıcı tutumları
- İlgi ve sevgi yetersizliği
- Sürekli çocuğa karşı davranışsal eleştiri
- Çocuğun kendi kişisel kapasitesinin üzerinde bir şeyler beklenmesi
- Arkadaşları ve kardeşiyle kıyaslanması
- Kaygı veren, güvensiz bir ortam
- Kardeş kıskançlığı
- Çocuğun ailesinin sürekli çocuğun tikleri üzerine dikkat çekmesi, uyarması
Tik bozukluklarında Aileler Nasıl Davranmalıdır?
Ailelerin tik bozukluğu olan çocuklara sürekli uyarıda bulunmasının tik bozukluğunu ortadan kaldırmadığını ve sorunu daha çok büyüttüğü yadsınamaz bir gerçektir.
Özellikle okuldaki arkadaşları tarafından dalga geçilmesi ve üstüne gidilmesi tik bozukluğu olan çocuğun sıkıntısını daha karmaşık hale getirir. Bu durumda; çocuğun detaylı değerlendirilmesi, tiklerin altında yatan nedenlerin araştırılması, tik bozukluğuna eşlik eden herhangi bir başka durumun olup olmadığının saptanması çok önemlidir.
Tik Bozukluğuna Eşlik Eden Başka Hastalıklar Olabilir mi?
Çoğu zaman tik bozukluklarına eşlik eden psikiyatrik ve psikolojik problemler bulunmaktadır. Bunlardan en sık görülenleri aşağıdaki gibidir:
- Öğrenme Güçlüğü
- Obsesif Kompulsif
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite gibi rahatsızlıklar tik bozukluğuna eşlik edebilir.
Tik Tedavisi Nasıl Olmalı?
Çocuklarda Tik Tedavisi mümkün bir rahatsızlıktır. Öncelikle, çocuk tikleri belirgin durumlarda ortaya çıkarıyorsa bunun nedenlerinin ve sebeplerinin araştırılması gerekmektedir. Çocuklardaki tik bozukluğunu giderebilmek için ailenin bu konudaki desteği çok önem arz etmektedir.
Aile çocuğuna yaklaşımlarını doktorun tavsiyesine göre şekillendirmeli ve çocuğa o şekilde yaklaşmalıdır. Aile içi iletişimin ve ilişkinin iyi olması, tartışma ortamının olmaması, çocuğa ilgi ve sevginin arttırılması önemlidir. Tik bozuklukları aile, öğretmen ve tedavi ekibinin iş birliği ile çözülmelidir.
Tik Bozukluğu Kaç Farklı Şekilde Karşımıza Çıkabilir?
Tik bozuklukları karşımıza 3 farklı şekilde çıkabilmektedir:
1-Basit tik bozukluğu; kendiliğinden düzelebilen, sıklıkla tek ya da birkaç motor ya da sesli tik ile şekillenir. Başlangıcı 18 yaş altı, süresi bir yıldan kısa kabul edilmektedir.
2-Kronik tik bozukluğu; sıklıkla sadece motor, ender olarak da sadece sesli tikle şekillenmekte olup süre bir yıldan uzun kabul edilmektedir.
3- Tourette sendromu üçüncü tik bozukluğu olarak karşımıza çıkar.
Tourette Sendromu (TS)
Tourette sendromu (TS); sıklıkla 11 yaş altında başlayıp, birden fazla motor ve en az bir sesli tikten oluşan özel bir tik bozukluğu durumudur.
Farklı tikler sıklıkla farklı zamanlarda gözlenir. Ama gün içindeki tik sayısı fazladır. TS’lu bazı hastalarda görülen küfürlü ifadeleri kullanma durumu (koprolali) çocuğu sosyal açıdan zora da sokabilir. TS’lu çocuklar arasında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), agresif davranışlar, başlıca yüksek kaygı düzeyi, dürtü kontrol bozukluğu, duygu bozukluğu ve takıntılı düşünce ya da davranışlar, bazen de kendisine zarar verme şeklindeki davranış bozuklukları da görülebilir.
Tourette Sendromunda Tikler sıklıkla 2-18 yaşları arasında, ortalama 6 yaş civarında dikkati çekmeye başlar. Genellikle sesli tiklerin, motor tiklerden daha sonra, koprolalinin ise ergenlikte başlaması gözlemlenir. Erkeklerde görülme oranı kızlara göre 3-4 kat daha fazladır. TS’unda tikler sıklıkla azalıp artma şeklinde dönemler gösterir. Genel olarak erişkinliğe doğru tiklerin şiddeti azalır. Tik yanı sıra görülebilen davranış değişikliklerinin gidişi için genelleme yapmak zordur. Bu tür durumlar hastadan hastaya değişir.
Tikler biçim, yerleşim yeri ve tip açısından çok büyük farklılıklar gösterirler. Şiddetleri, sıklıkları ve süreleri çok değişken olabilir. Hem motor hem de fonik tikler basit ya da karmaşık olabilirler.
Tourette Sendromunda Basit motor tiklerin başlıcaları;
Göz kırpma, kafa sallama, burun kıvırma, omuz silkme gibi hareketlerdir.
Karmaşık motor tiklerde ise;
Ya birkaç basit hareket peş peşe gelir, ya da daha eşgüdümlü bir bileşik sıralanma oluşur. Amaçsız görünen yüz ve bedende bükülmeler, amaçlı gibi görünen yersiz sıçrama, zıplama, dokunma, vurma, koklama, eğilme vb. gibi durumlar örneklerin bazılarıdır. Genital organlara dokunma ya da müstehcen hareketler yapma (kopropraksi), ya da diğerlerinin hareketlerini taklit etme (ekopraksi), öğürme, kusma, hareketsiz kalma, bir noktaya bakma vb. durumlar da gözlenebilir.
Sesli (fonik) tiklerin basit olanları arasında;
Homurtu, hırıltı, koklama, havlama sesi vb. sıkça rastlananlardır. Bu sesler konuşma arasında sıkça gelirlerse kekemeliği taklit edebilirler. Karmaşık vokal tikler bir ya da birkaç sözcüğün yinelenmesi şeklinde oluşur. Bunlar karşısındakinin ya da hastanın kendi sözcükleri olabilir.
Tikler genelde çocuk eğlenirken, etkinlik içindeyken, dikkatini yoğunlaştırdığı zamanlarda ve uykuda azalır. Stres, kaygı, beklenti, düş kırıklığı, öfke, yorgunluk gibi durumlarda artış gösterirler.
Çeşitli Nedenlere Bağlı Tik Bozuklukları
Tik bozuklukları bazen alışkanlık yapıcı madde kullanımı ya da o tür bir maddeyi bırakmaya bağlı olarak da gözlenebilmektedir. Bazen de tedavi amaçlı reçete edilen bazı ilaçların tiklere yol açabilen yan etkileri görülür. Tiklerin bir belirti olarak görülebileceği çeşitli sinir sistemi hastalıkları da vardır. Bu yüzden çocuğunuzda gözlemlediğiniz bu gibi sorunlar varsa mutlaka çocuk nöroloji doktoruna da muayene ettirmeniz gerekebilir.
Tik Tedavisi ‘nde Tikle Karıştırılan Bazı Önemli Durumlar
- Absans nöbetleri:
Çocukluk epilepsilerinin belli-başlı nöbetlerinden olan, anlık bilinç yitimi ile şekillenen absans nöbetlerinin bir kısmında gözlerin yukarı kayması şeklinde tik-benzeri bir görünüm oluşur. Genelde 10-20 saniyeyi geçmeyen bu nöbetler sırasında göz kapaklarında titremeler, dudak şapırdatma, çiğneme hareketleri, parmak ovuşturma ve ellerde küçük hareketler de gözlenebilir. Bu nöbetler birçok kez tik sanılabilirler.
- Miyoklonik nöbetler:
Çeşitli epilepsi türlerinde gözlenen, kısa süreli kas kasılmaları şeklindeki nöbetlerdir. Tiklerle kolayca karıştırılabilirler.
- Tekrarlayıcı zorlu yukarı bakış:
Genellikle bir yaş içinde başlayan, absans nöbetlerine de çok benzeyebilen, göz kürelerinde zaman zaman oluşan zorlu yukarı bakıştır. Sıklıkla gidişi iyi olan bu tabloda bazen hareketlerde beceriksizlik ve dengesizlik de gözlenebilir.
- Hemifasyal Spazm:
Yüzün bir yarısında tekrarlayıcı kas kasılmasıdır. Çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bazen tik sanılabilir.
Çocuklarda Tourette Sendromu ve Tik Tedavisi
Çocuklarda tikler; hafif davranış değişikliklerinden başlayıp, oldukça ciddi sinir sistemi hastalıklarına kadar uzanabilen geniş bir spektruma sahiptir. Bu nedenle tedavide bu durumun kaynağının bulunması için uzman doktora başvurmanız gerekmektedir. Çocuklardaki tik bozukluğu; çocuk psikiyatristi, çocuk nöroloğu, öğretmeni ve ailenin birlikte çalışmasıyla tedavi edilebilir.
Tedavi gerektiren durumlarda tiklerin yanı sıra davranış, ruhsal durum, dikkat gibi işlevlerdeki aksamalar da mutlaka gözetilmelidir. Anksiyeteyi kontrol altına almak dahi genellikle tikleri önemli ölçüde baskılar. Yani tedavide öncelik psikoterapik yaklaşımlardadır. Tiklerin ciddi ve hastayı rahatsız edici boyutlarda olduğu durumlarda ilaç tedavisi psikoterapiyle birlikte sürdürülür.
İletişim Bilgileri:
Tikler Dahil Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi İle İlgili Her Türlü Soru İçin Bize Ulaşın:
Tel: (0312) 284 00 21
Adres:
Platin Tower İş Merkezi, (Medicana Hast.Yanı), Kat:18, No: 69, Çankaya/Ankara
Bizi Sosyal Medyadan Takip Edin:
https://www.instagram.com/pskytrcagatayugur
https://www.facebook.com/drcagatayugur
