Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Nedir?
Travma Sonrası Stres Bozukluğunun gözlenme ihtimali; savaş, doğal afet gibi olayların içerisinde bulunmak durumunda kalan kişilerde %58’e varan oranlarda daha yüksektir. Erişkin, bekar ya da boşanmış, ekonomik yönden zayıf ve sosyal olarak izole kişilerde TSSB ihtimalİ daha da artmaktadır.
Zaman zaman hepimiz hayatımız boyunca atlatamayacağımızı düşündüğümüz olaylara tanık olabiliyor hatta bizzat bu olayların içerisinde bulunabiliyoruz. Bu olaylar korku, dehşet, çaresizlik gibi hislere sebep olmuşsa ve bireyin kendisinin ya da bir yakınının hayati tehlikesi olduğunu düşünmesine yol açmışsa bu olayların travmatik olduğunu söyleyebiliriz. Savaşlar, terör saldırıları ve cinsel istismarlar travmalar için en yaygın örnekler olarak verilebilir.
Bir travmanın yol açabileceği şeylerden başlıcası ise travmanın şiddetine, bireyin önceki yaşamına ve çevresel tepkilere göre yaşanılan ya da tanık olunan hadiseden hemen sonra veya biraz zaman geçtikten sonra ortaya çıkabilecek olan travma sonrası stres bozukluğudur.
TSSB Belirtileri (Semptomları) Nelerdir?
Post Travmatik Stres Bozukluğu, birçok farklı şekilde kendini gösterebilir. Kişideki en basit gözlenebilecek olan değişim; olaylara verdiği tepkilerde azalmadır. Tanık olduğu olağandışı sayılabilecek vakalar karşısında bile tepkisiz kalır. Dış dünyadaki olayları kontrol etmenin ne kadar güç olduğunu fark eder ve enerjisini kendi içine yöneltir. Böylece bireysel doyum yaşar. Madde kullanmaya ve saldırganlığa yatkın hale gelir. Bunlara ek olarak; artmış uyarılmışlık hissine kapılabilir ve içgüdüsel davranışlarında artma görülebilir. Uyku düzeni bozulur, genel bir ilgi kaybı yaşar, her durumda olumsuzluğu kabullenmiştir ve iyimser olamaz.
Bir diğer belirtide ise birey, flashback olarak adlandırılan geri dönüşler yaşayarak olayı zihninde tekrar tekrar canlandırır ve olayın içinde hapsolmuş hissine kapılabilir. Yaşadığı travma ile ilgili kavramlardan, mekanlardan, kişilerden veya ona travmayı hatırlatacak olan herhangi bir şeyden kaçınıyor olması da en belirgin belirtiler arasındadır. Bazı vakalarda ise olayın bazı kısımları beyinde erişilemez bir noktaya saklanır ve kişi bu parçaları hatırlayamaz.
Çocuklarda ise bu belirtiler farklılık gösterebilir. 6 yaş altındaki çocuklarda görülebilecek olan; yatağını ıslatma, konuşmakta güçlük çekme ya da hiç konuşamama, ebeveynlere olağandışı bir şekilde yakınlık gösterme gibi davranışlar da TSSB semptomları arasındadır.
Post Travmatik Stres Bozukluğu Teşhisi:
Yukarıda saydığımız belirtilerin gösterilmesi teşhis için yeterli değildir. Teşhis DSM-5 kriterlerine göre bir doktor aracılığıyla yapılır. Teşhis için bireyde;
En az 1 kez geriye dönüş (flashback) yaşaması,
En az 1 kez travmayla bağlantılı şeylerden kaçınması,
En az 2 kez aşırı uyarılmışlık içeren davranışlarda bulunması,
En az 2 kez ruhsal durum semptomlarını göstermesi, şartları aranır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğunun Tedavisi;
TSSB teşhisi konulduktan sonra tedavi sürecine başlanır. TSSB tedavisi görenlerden yaklaşık olarak %30’u tamamiyle düzelirken %60’lık bir kesim hafif veya orta seviyede bu şekilde yaşamaya devam eder. Vakaların %10’u ise ilerleme kaydedemez veya daha kötü duruma düşer. Tedavi gerçekleştikten yıllar sonra TSSB’nin tekrar ortaya çıkması da mümkündür.
İyileştirme sürecini başlatmak için ilaç tedavisi, psikoterapi ya da her iki yöntem de birlikte uygulanabilir. Her hastaya farklı şekilde yaklaşım gerekebileceği için hangi tedavinin uygulanacağına terapist, hastasıyla birlikte karar vermelidir. İlaç olarak genellikle antidepresanlar kullanılır. Psikiyatrist uygun gördüğü taktirde başka ilaçlar da tedaviye ekleyebilir ya da direk kullanabilir. Psikoterapi ise genellikle 6-12 hafta arası sürer ve düzenli olarak terapistin danışanıyla konuşup terapi yoluyla çözüme ulaşmaya çalışmasını içerir.
Hastayı kontrollü bir şekilde olayla yüzleştirme, hastanın zihnindeki travmaya sebep olan kötü algıyı değiştirerek farklı bir bakış açısı ve anlam kazandırma, hastayı olayla ilgili mekan vb. yerlere götürerek -güvenli bir şekilde- maruz bırakma gibi yöntemler psikiyatristlerin terapiler için en sık tercih ettikleri yöntemlerdir ve en etkili yollar olarak görülmektedirler.
Travma sonrası stres bozukluğu önemli ve dikkate alınması gereken bir konudur.Yakınmaları 1 aydan daha uzun bir süre boyunca devam eden bireyler psikiyatrist ile görüşerek durumu netleştirmeye çalışmalıdır. Kendinizde veya çevrenizdeki insanlarda bu tür semptomlara rastlarsanız lütfen en kısa sürede gerekeni yapın.
KAYNAKLAR
https://www.journalagent.com/kpd/pdfs/KPD_2_1_34_41.pdf
https://www.verywellmind.com/ptsd-in-the-dsm-5-2797324
İletişim Bilgileri:
Post Travmatik Stres Bozukluğu Dahil Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi İle İlgili Her Türlü Soru İçin Bize Ulaşın:
Tel: (0312) 284 00 21
Adres:
Platin Tower İş Merkezi, (Medicana Hast.Yanı), Kat:18, No: 69, Çankaya/Ankara
Bizi Sosyal Medyadan Takip Edin:
