Yeme Bozukluğu Nedir?
Yeme bozukluğu beslenme ile ilgili bir takım davranışların birer takıntı haline getirildiği psikiyatrik bozukluklara verilen genel addır. Bu rahatsızlıklarda her ne kadar fiziksel belirtiler ön planda olsa da bunlar birer psikiyatrik rahatsızlıktır ve çoğu zamanda ciddi ruhsal sorunlarla bir arada görünürler.
Yeme bozuklukları ergenlerde özellikle de kızlar arasında hızla yayılan bir hastalık grubudur. Ülkemizde yapılan bir araştırmada kızların %33.6’sının, erkeklerin %6.3’ünün diyet yaptığı; kızların %43’ünün, erkeklerin ise %18.3’ünün zayıf olmayı arzuladığı saptanmıştır.
Yeme Bozukluğu Türleri
Toplumda en sık görülen iki yeme bozukluğu türü aşağıdaki gibidir;
1- Anoreksiya Nevroza (topum içindeki sıklığı %0.7 ile %3.7 arasında)
2-Bulumia Nevroza (topum içindeki sıklığı %1.1 ile %4.2 arasında)
Diğer taraftan yemek yaşam için gerekli ve haz veren bir davranıştır. Bebeklik döneminden okul çağına hızlıca gelişen beslenme davranışı homeostatik mekanizmalar, ödül sistemi, çocuğun motor, duyusal ve duygusal kapasitesi, içinde bulunduğu sosyal çevre, kültürel öğeler, anne-babanın bakım verme ve tutum becerileri gibi birçok değişkenin etkileşimi ile gelişir.
Beslenme alışkanlığı sağlıklı yaşam için dikkat edilmesi gereken bir konudur. Ancak bu fikir takıntı haline dönüşürse ciddi fiziksel veya ruhsal sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
Anoreksiya Nevroza
Bu yeme bozukluğu türünde, çok az miktarda besin alımı, yemeyi reddetme ve sonucunda oluşan kilo kaybıyla karakterizedir.
Bu bozukluğun başlıca üç ölçütü vardır:
1-Kişinin kendisinin neden olduğu önemli bir dereceye varan şiddetli açlık,
2-Zayıflığa karşı amansız bir dürtü ve/veya şişmanlığa karşı hastalık derecesine varan bir korku,
3-Şiddetli açlıktan kaynaklanan tıbbi belirti ve bulguların varlığıdır.
Anoreksiya nevroza önceleri balerinlik ya da mankenlik yapan genç kızlarda ve üst sosyoekonomik seviyede daha sık görülen bir hastalık iken son dönemlerde tüm sosyoekonomik sınıflar ve çok farklı meslekten kişiler arasında da yaygınlaşmaktadır.
Yapılan çalışmalarda bu hastalığın son dönemlerine kadar kişilerde iştah problemlerinin asıl problem olmadığı gözlenmiştir. Obsesif kompulsif bozukluk, depresif bozukluk ve anksiyete bozukluğu bu hastalarda sıklıkla rastlanılan diğer psikiyatrik problemlerdir. Anoreksiya hastalarında Kompulsif hırsızlık davranışları da görülebilir.
Hastalığın gidişi oldukça değişkendir. Kendiliğinden iyileşmeden tutunda her türlü psikiyatrik ya da tıbbi müdahaleye rağmen hastanın kaybedildiği durumlara kadar değişken gidiş şekilleri vardır. Hastada daha az inkâr daha az immatürite ve gelişmiş özgüven varlığı iyi sonuç göstergelerindendir.
Bulumia Nevroza
Bulumia teriminin Yunanca’daki anlamı ‘öküz açlığı’dır. Bu yeme bozukluğu türünde anoreksiya’dan farklı olarak tekrarlayan tıkanırcasına yeme nöbetleri, zaman, zaman aşırı miktarda gıda tüketme ve/veya yeme dürtüsü denetimi eksikliği yeme nöbetlerine eşlik eder.
Birey kilo almasını engellemek için isteyerek kusma, laksatif, diüretik, lavman ya da diğer ilaçları kötüye kullanma, diyet, aşırı egzersiz gibi tekrarlayan uygunsuz dengeleyici davranışlarda bulunur.
Tıkanırcasına yeme ve uygunsuz dengeleyici davranışlar birlikte, ortalama 3 ay boyunca, haftada en az iki kez meydana gelir.
Bulumia nervozanın iki tipi vardır. Çıkartma olan tip ve çıkartma olmayan tip. Çıkartma olan tipte, bulumia nöbetinde, istemli kusma veya laksatif, diüretik ve lavmanların kötüye kullanımı görülür.
Bulumia nevroza Anoreksiya nervozadan daha sık görülen bir rahatsızlıktır. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür anoreksiya ya göre daha geç başlangıçlıdır. Anoreksiya gibi düşük kiloda olma zorunlulukları yoktur normal kiloda yada şişman kişilerde de bulumia var olabilmektedir.
Depresyon anoreksiya hastalarında olduğu gibi bulumia hastalarında da en sık birlikte görülen diğer psikiyatrik hastalıktır. Alkol bağımlılığı ve emosyonel (duygusal) dengesizlik diğer sık görülen psikiyatrik problemler olarak sayılabilir. Bulumia hastalarının cinsel olarak aktif olmaları anorektiklerden ayrılan bir diğer özellikleridir.
Hastalığın gidişi ile ilgili yapılan çalışmalar anoreksiya ya göre daha yüz güldürücüdür. Kısa dönemde %50 nin üzerinde kusma ataklarının düzeldiği ve bu iyilik halinin 5 yıllık izlemle de tekrarlamadığını ifade eden çalışmalar vardır. Bulumia genellikle alevlenmeler ve sönmeler ile giden kronik seyirli bir hastalıktır.
Yeme Bozukluğunun Sebepleri
Yeme bozukluğunun ortaya çıkmasına neden olan tetikleyici hiçbir faktör tek başına yeterli değildir. Bir yeme bozukluğunun ortaya çıkma olasılığı, hızlandırıcı risk faktörlerinin sayısı ve ağırlıklarıyla ilgili görünmektedir. Yeme bozukluklarında çok fazla tetikleyici faktör tanımlanmıştır. Bunlar arasında en sık tanımlanan faktörler:
Anoreksiya için:
- Obstetrik (Gebelikle ilgili) sorunlar,
- Çocukluk çağı beslenme ve uyku sorunlar›,
- Aşırı kaygılı ebeveynler,
- Obsesif-kompülsif özellikler,
- Mükemmeliyetçilik.
Bulumia için ise:
- Diyet yapma,
- Çocukluk çağı obezitesi,
- Ailede obezite varlığı,
- Alkolizm, erken ergenlik,
- Eleştirilere hassasiyet,
- Cinsellik ve menstruasyon döneminden iğrenme,
- Yer değişikliği,
- Cinsel kötüye kullanım,
- Aile içi uyumsuzluklardır.
Yeme Bozuklukları İle Birlikte Görülen Diğer Rahatsızlıklar
Yeme bozukluklarında eş tanılı psikiyatrik durumlara oldukça sık rastlanır. Özellikle narsisistik, histriyonik ve antisosyal kişilik bozuklukları, duygu durum, anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluklar ve madde kötüye kullanımı yeme bozuklukları ile birlikte görülen diğer psikiyatrik hastalıklardır. Epidemiyolojik çalışmalar ergen ve yetişkin popülasyonda bipolar bozukluk ve yeme bozukluğu ilişkisini göstermiştir. Özellikle bipolar bozukluk ile bulimiya nervoza birlikteliğine sıklıkla rastlanmaktadır.
Yeme Bozukluğu Tedavisi
Tüm yeme bozukluklarında amaç normal, sağlıklı bireyselleştirilmiş, sabit bir vücut kilosu elde etmek, anormal yeme davranışlarını kontrol altına almak, sağlıksız bilişsel tutumların yerine dengeli bir duygusal ve bilişsel durum oluşturmak, eşlik eden hastalıkları tedavi etmek, tekrarları kontrol altına almaktır.
Tedavi yöntemleri tıbbi, besinsel, psikoterapötik, davranışsal ve farmakolojik yaklaşımları içerir. Tedavi planlaması hastalığın şiddetine uygun olmalıdır. ilk kapsamlı ayaktan değerlendirme sonrası hastalar gerekli tıbbi müdahale için ihtiyaca göre ilgili merkezlere yönlendirilerek tedavi planlanmalıdır.
İletişim Bilgileri:
Yeme Bozuklukları Dahil Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi İle İlgili Her Türlü Soru İçin Bize Ulaşın:
Tel: (0312) 284 00 21
Adres:
Platin Tower İş Merkezi, (Medicana Hast.Yanı), Kat:18, No: 69, Çankaya/Ankara
Bizi Sosyal Medyadan Takip Edin:
